پوست خام تا  کنترل کیفیت
18 آبان 1404

پوست خام تا کنترل کیفیت

۱. آماده‌سازی پوست خام (Raw Hide Preparation)
اولین مرحله بعد از ذبح حیوان، جدا کردن پوست و جلوگیری از فساد آن است. پوست حیوان‌ها (عموماً گاو، گوسفند، بز یا گاومیش) به‌دلیل وجود پروتئین‌ها خیلی سریع فاسد می‌شوند.
برای جلوگیری از این کار، پوست باید یا خشک شود یا با نمک (نمک‌سود) نگهداری شود. این کار جلوی رشد باکتری و قارچ را می‌گیرد تا تأخیر در ارسال به دباغی آسیبی نزند.
۲. خیساندن (Soaking)
پوست‌های نمک‌سود یا خشک، برای بازگشت به حالت طبیعی‌شان در وان‌های بزرگ آب قرار می‌گیرند.
در این مرحله با استفاده از مواد شوینده و آنزیم‌های خاص، خون، خاک و نمک‌های اضافه شسته می‌شود.
هدف این مرحله بازگرداندن رطوبت طبیعی و تمیزی کامل سطح پوست است.
۳. آهک‌دهی (Liming)
در این مرحله پوست در محلول آهک و سولفید سدیم (Na₂S) قرار می‌گیرد.
این کار دو هدف دارد:
• از بین بردن موها و اپیدرم (لایه بیرونی پوست)
• باز شدن فیبرهای کلاژن در بافت پوست برای آماده‌سازی دباغی
پوست بعد از آهک‌دهی متورم و نرم‌تر می‌شود.
در چرم‌های ظریف‌تر (مثل چرم بز یا بره)، این مرحله با دقت بیشتری انجام می‌شود تا به بافت لطیف آسیب نزند.
۴. تراش مو و تمیزکاری (Fleshing & Unhairing)
پوست از دستگاهی عبور داده می‌شود تا باقیمانده مو، چربی و گوشت اضافی از سطح زیرین آن پاک شود.
دستگاه‌ها این کار را با تیغه‌های چرخان انجام می‌دهند.
در پایان، پوست حالتی نرم و صاف دارد، ولی هنوز بوی خاص و تندی دارد چون فرآیند دباغی شروع نشده.
۵. خنثی‌سازی و آهک‌گیری (Deliming & Bating)
در این مرحله، با استفاده از مواد اسیدی ضعیف و آنزیم‌های خاص، آهک اضافه از بافت پوست خارج می‌شود.
آنزیم‌ها پروتئین‌های غیرضروری را تجزیه می‌کنند تا پوست به حالت الاستیک طبیعی برسد.
اگر این مرحله درست انجام نشود، چرم نهایی ممکن است شکننده یا زبر شود.
۶. دباغی (Tanning)
این قلب اصلی فرآیند چرم‌سازی است.
هدف دباغی، تثبیت پروتئین‌های پوست (کلاژن) است تا در برابر پوسیدگی، رطوبت و حرارت مقاوم شود.
سه روش اصلی دباغی وجود دارد:
• دباغی گیاهی (Vegetable Tanning):
با استفاده از عصاره پوست درختان (مثل بلوط، شاه‌بلوط یا اقاقیا).
این روش سنتی‌ترین نوع است و نتیجه‌اش چرمی طبیعی با رنگ گرم و بافت طبیعی است.
• دباغی کرومی (Chrome Tanning):
با نمک کروم (III) انجام می‌شود و سرعت بالایی دارد.
چرم حاصل نرم‌تر و مقاوم‌تر در برابر آب است؛ برای کیف و کفش مدرن رایج است.
• دباغی ترکیبی (Combination Tanning):
ترکیبی از دو روش قبلی برای به‌دست آوردن تعادل بین لطافت و دوام.
۷. شست‌وشو و خشک‌کردن (Washing & Drying)
پوست دباغی‌شده با آب شسته می‌شود تا مواد شیمیایی باقیمانده خارج شود.
سپس با دستگاه‌های مخصوص یا به‌صورت طبیعی خشک می‌شود.
در چرم‌های ظریف، معمولاً خشک‌کردن آهسته‌تر انجام می‌شود تا از ترک‌خوردگی جلوگیری شود.
۸. رنگرزی و روغن‌کاری (Dyeing & Fatliquoring)
در این مرحله چرم رنگ می‌شود و به آن روغن‌های طبیعی یا مصنوعی اضافه می‌گردد تا نرم و منعطف شود.
روغن‌ها به درون بافت چرم نفوذ کرده و مانع خشکی و ترک می‌شوند.
رنگ‌ها هم می‌توانند طبیعی (گیاهی) یا صنعتی باشند.
۹. پرداخت نهایی (Finishing)
آخرین مرحله شامل کارهایی مثل:
• صاف کردن سطح
• براق کردن یا مات کردن
• ایجاد طرح یا نقش (مثل طرح پوست مار یا کروکودیل)
• اضافه کردن لایه محافظ (مثل موم یا رزین)
در نهایت، چرم آماده برش، دوخت و استفاده در تولید کیف، کفش، کمربند و مبلمان می‌شود.
۱۰. کنترل کیفیت (Quality Control)
هر سری چرم از نظر رنگ، ضخامت، لطافت و مقاومت در برابر کشش بررسی می‌شود.
در برندهای باکیفیت مثل چرم آرتام، این مرحله بسیار دقیق انجام می‌شود تا هر قطعه چرم، خاص و ماندگار باشد.
نویسنده : علی خواجه ئی قمی مجله خبری
ارسال نظر
  • - نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.
  • - لطفا دیدگاهتان تا حد امکان مربوط به مطلب باشد.
  • - لطفا فارسی بنویسید.
  • - میخواهید عکس خودتان کنار نظرتان باشد؟ به gravatar.com بروید و عکستان را اضافه کنید.
  • - نظرات شما بعد از تایید مدیریت منتشر خواهد شد
(بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد)